Flower / Bud คือส่วน ช่อดอก ของต้นกัญชา โดยแต่ละสายพันธุ์จะมีค่าของสาร THC 5-30 % ( ขึ้นอยู่กับสายพันธุ์ บางสายพันธุ์อาจมีค่า THC สูงถึง 50 % ) โดยในดอกกัญชาจะมีสาร ไฟโตแคนนาบินอยด์ ( Phytocannabinoids ) คือสาร แคนนาบินอยด์ ที่จะเกิดขึ้นตามธรรมชาติ ( Natural Cannabinoids ) โดยในพืชกัญชานั้นจะมีสารเหล่านี้มากถึง 85 ชนิดที่มนุษย์ได้ค้นพบ และกำลังศึกษากันอย่างจริงจัง ปัจจุบัน ตัวสารเด่นก็คือ THC และ CBD โดยแต่ละสายพันธุ์ก็จะให้สารแต่ละชนิดที่แตกต่างกันออกไป แล้วแต่ว่าสารพันธุ์นั้นจะให้สารตัวใดที่มากกว่าหรือน้อยกว่ากัน

ส่วนต่างๆของต้นกัญชา ( The Plant )

Flower / Bud

ส่วนช่ดอกของพืชกัญชา ที่เป็นแหล่งผลิตน้ำมัน ( Trichomes ) ที่มีสารแคนนาบินอยด์สูงที่สุดในทุกส่วนของต้นกัญชา ( เป็นส่วนที่นำมาใช้สูบ เพื่อสันทนาการ และเพื่อเป็นยา )

Trims / Leaf-Tips

ส่วนใบเล็กๆที่แซมออกจากดอก มีสารแคนนาบินอยด์ ( เวลาเก็บเกี่ยวก็จะเล็มทิ้งหรือเก็บมาเพื่อทำ แฮช ( Hash ) )

Fan Leaves

ส่วนของใบ ที่มีสาร แคนนาบินอยด์ น้อยมากๆ ( ส่วนมากจะทิ้ง ไม่ควรนำมาสูบแต่สามารถเก็บมาทำเป็นส่วนผสมของอาหาร อย่างเนยกัญชาได้ ( Cannabis Butter ) แต่ต้องใช้ในจำนวนที่เนอะพอสมควร )

Stalks

ส่วนของลำต้น ไม่มีสารแคนนาบินอย์ใดๆ

และในส่วนสำคัญที่เราต้องการจากต้นพืชกัญชา คือในส่วนของช่อดอก Flower/Buds เพราะว่าด้านในของช่อ ดอกกัญชา นั้นจะมีต่อมผลิตน้ำมัน ( Resin glands ) ที่มีลักษณะเหมือนขน ( Trichomes ) ซึ่งเป็นแหล่งรวบรวมสาร แคนนาบินอยด์ ที่เกิดขึ้นตามธรรมชาติ เพราะการที่ต้นกัญชามี Trichomes นั้นก็เพื่อป้องกันแมลงและสัตว์เล็กหรือแมลงมากิน และป้องกันการเกิดของเชื้อรา จากอากาศที่เปลี่ยนแปลง รวมถึงป้องกันการสูญเสียน้ำและแสงแดดอีกด้วย

2 สารหลักสำคัญที่มีอยู่ใน ช่อดอกกัญชา ( Bud ) ที่ได้รับการศึกษามาอย่างละเอียด

1. สาร Tetrahydrocannabinol ( THC )
   สาร THC เป็นสารหลักในพืชกัญชาที่มีฤทธิ์ทางจิตประสาท มีประสิทธิภาพเป็น ยาแก้ปวด นำไปสู่การยอมรับกัญชาอย่างกว้างขวางในฐานะพืชทางการรักษา ทางการแพทย์ และเป็นที่นิยมในหมู่ผู้ใช้งานทางด้านสันทนาการ และใช้ในการรักษาคนไข้ในกลุ่มผู้ป่วย ที่มีอาการปวดเรื้อรัง ผู้ป่วยทุกท่านที่ใช้สารนี้ เพื่อต้องการรักษาผลข้างเคียงของ เคมีบำบัด ผู้ป่วยลมชัก หรือต้องการเพิ่มความอยากอาหารในกลุ่มผู้ป่วยเรื้อรัง หรือ HIV ทั้งนี้ การทำงานของยายังไม่ได้วิจัยในการใช้อย่างปลอดภัยทางเภสัชกรรมจึงเกิดความกังวลถึงผลข้างเคียงต่อจิตประสาท ในปัจจุบันมีการค้นพบเกี่ยวกับการใช้ CBD ควยคู่ไปกับ THC เพื่อช่วยต่อต้านอาการหวาดระแวงและผลกระทบทางจิตประสาทได้นั่นเอง
   
   การทำงานของสาร THC เป็น psychoactive compound ซึ่งส่วนใหญ่จะจับตัวกับ cannabinoid ซึ่งจะพบอยู่ในกลุ่มหลักคือ CB1 และ CB2 โดย CB1 จะพบมากที่ ระบบประสาทส่วนกลาง ( Cemtral nerve system ) โดยเฉพาะในส่วนของ basal ganglia , hippocampus , cerebellum และ cortex ซึ่งสะท้อนกลไกการเกิด psychotropic effect ของ THC ซึ่งเป็นองค์ประกอบหลักในสารสกัดกัญชา และในระบบประสาทส่วนปลาย ( Peripheral nerve system ) ในขณะที่ CB2 receptors จะพบที่เนื้อเยื่อระบบภูมิคุ้มกันของร่างกาย ( Immune system ) ดังนั้นจึงมีผลต่อ ความอยากอาหาร การย่อยอาหาร อารมณ์ ความรู้สึก ความจำ การเรียนรู้ และพฤติกรรม นอกจากนี้ยังมีการค้นพบว่าอาจมี receptors อื่นๆ ที่อาจมาทำหน้าที่เช่นเดียวกับ cannabinoids receptors
2. สาร Cannabidiol ( CBD )
   สาร CBD มีความสามารถในการจับกันกับ CB1 และ CB2 receptors แบบโดยตรงเพียงเล็กน้อย แต่มีลักษณะเป็น negative allosteric modulator กับ CB1 receptor ซึ่งจะส่งผลกับการทำงานกับ receptors อื่นๆ ทำให้สามารถลดอาการปวด อาการอักเสบ และลดความกังวลได้ การค้นพบกลไล การออกฤทธิ์ของสารกลุ่มนี้ รวมถึงการค้นพบ endocannabinoids ซึ่งจะเป็น endogenous agonists ของ cannabinoids receptors เช่น N-arachidonoyl-ethanolamine ( AEA; anandamide ) และ 2-arachidonoylglycerol ( 2-AG ) ทำให้มีความเข้าใจในกลไกการออกฤทธิ์ของสารกลุ่มนี้ รวมถึงผลข้างเคียงมากยิ่งขึ้น และมีการนำมาวิจัยเพื่อประโยชน์ในการรักษาอาการหรือโรคต่างๆ อาทิ อาการปวดเรื้อรัง ปลอกประสาทเสื่อม มะเร็ง โรคลมชัก อาการวิตกกังวล และช่วยกระตุ้นความอยากอาหาร  ความผิดปกติด้านการนอน  ต้อหิน โรคโครห์นและลำไส้อักเสบ โรคพาร์กินสัน โรคข้ออักเสบรูมาตอยด์ โรคสมาธิสั้น ( ADD ) และภาวะป่วยทางจิตจากเหตุการณ์รุนแรง ( PTSD ) ซึ่งแต่ละอาการ ก็มีระดับการตอบสนองที่แตกต่างกัน ผู้ใช้จึงควรอยู่ในการดูแลของแพทย์

ทั้ง 2 สารนี้เป็นเพียงหนึ่งในสารประกอบที่มีฤทธิ์มากกว่า 100 ชนิด ในพืชกัญชาที่ทำหน้าที่เกี่ยวกับระบบเอนโดแคนนาบินอยด์ ในร่างกายซึ่งเป็นระบบที่สร้างความสมดุล ซึ่งมีตัวรับในสมอง ระบบประสาทและระบบภูมิคุ้มกัน พร้อมคุณสมบัติที่เป็นเอกลักษณ์และศักยภาพในด้านสุขภาพการจากธรรมชาติ

สารสำคัญใน ช่อดอก กัญชา ( Bud / Flower )

สารสำคัญในดอกกัญชา หรือ Bud / Flower ที่มากกว่า 400 ชนิด และมีทั้งคุณประโยชน์และโทษที่แตกต่างกันออกไป โดยในบทความนี้เราจะนำทุกท่านไปทำความรู้จักกับสารสำคัญ 3 ชนิดที่มีความสำคัญ และเป็นประโยชน์กับร่างกายของมนุษย์ สารต่างๆในพืชกัญชามีความสำคัญอะไรบ้าง แต่ละตัวสำคัญอย่างไร ชนิดไหนทำให้เมา ชนิดไหนทำให้ติด และตัวไหน สามารถใช้รักษาโรคได้ เราจะพาทุกท่านไปทำความรู้จักพร้อมกันโดยบทความต่อไปนี้ โดยสารสำคัญในกัญชามีหลายร้อยชนิด แบ่งออกเป็น 3 กลุ่มหลักๆได้แก่

1. สารแคนนาบินอยด์ ( Cannabinoids )
2. สารเทอร์ปีน ( Terpenes )
3. สารฟลาโวนอยด์ ( Flavonoid )

สาร แคนนาบินอยด์ ( Cannabinoids )

สารแคนนาบินอยด์ ( Cannabinoids ) เป็นสารสำคัญในพืชกัญชา ซึ่งสารประกอบทางเคมี ที่มีมากกว่า 500 ชนิด เป็นสารที่ต้นกัญชาสามารถผลิตได้ และสามารถเก็บสะสมไว้ในไตรโครม หรือต่อมขน ที่มีอยู่มาก บริเวณช่อดอกกัญชาเพศเมีย สาร แคนนาบินอยด์ มีมากกว่า 100 ชนิด จะมีแค่ในต้นกัญชาเท่านั้น ไม่สามารถหาได้จากพืชชนิดอื่น สารแคนนาบินอยด์ ที่ได้จากพืชกัญชานั้น จะเรียกได้ว่า ไฟโตแคนนาบินอยด์ เพื่อไม่ให้สับสนระหว่างสารแคนาบินอยด์ ( Cannabinoids ) ที่ร่างกายมนุษย์สามารถสร้างขึ้นได้เอง

สาร เทอร์ปีน ( Terpenes )

สารสำคัญที่อยู่ในพืชกัญชา อีกชนิดนั่นก็คือสาร เทอร์ปีน ( Terpenes ) เป็นสารประกอบ อะโรมาติก ( Alomatic ) เป็นสารที่ทำให้พืชกีญชามีกลิ่นเฉพาะตัว ทำให้เราสามารถแยกสายพันธุ์กัญชาได้จากกลิ่น ซึ่งกลิ่นเหล่านี้ทำให้กัญชามีเสน่ห์ที่แตกต่างกันออกไป พืชกัญชาจะกลิ่นและรสชาติที่โดดเด่น มีทั้ง ส้ม เบอรรี่ มิ้นต์ และอื่นๆอีกมากมาย และสิ่งที่ทำให้สาร เทอร์ปีน มีมากหรือน้อยนั้น ประกอบไปด้วยปัจจัยที่หลากหลาย เช่น สภาพแวดล้อมที่ปลูก อุณหภูมิ ปุ๋ย แสงไฟที่ได้รับ อายุการเก็บเกี่ยว การบ่ม การเก็บรักษา สิ่งต่างๆเหล่านี้ล้วนมีผลต่อปริมาณและคุณภาพของสาร เทอร์ปีน ( Terpenes )

สาร เทอร์ปีน ( Terpenes ) เป็นสารสำคัญในพืชกัญชา ที่มีผลต่อร่างกายโดยตรง ยกตัวอย่างเช่น สาร Linalool มีฤทธิ์ช่วยให้ผู้ใช้ผ่อนคลาย ในขณะที่สาร limonene นั้นยกระดับอารมณ์ ซึ่งสารเทอร์ปีน ชนิดต่างๆ มีส่วนช่วยในการบำบัดโรค โดยเป็นตัวเสริมฤทธิ์ซึ่งกันและกัน ระหว่างสาร แคนนาบินอยด์ ( Cannabinoids ) ทำให้มีฤทธิ์มากขึ้น หากใช้สารสกัด CBD เพรียวๆ อาจจะไม่ได้ผลดีเหมือนกับการใช้ดอกแห้ง ที่ยังไม่ได้สกัด เพราะสารสกัด CBD เพรียวๆจะไม่มีสารเทอร์ปีนอยู่แล้วนั่นเอง

สาร ฟลาโวนอยด์ ( Flavonoid )

สารฟลาโวนอยด์ ( Flavonoid ) เป็นสารสำคัญในพืชกัญชา ที่จัดเป็นนิวตราซูติคอล ( Nutraceutical ) หมายถึง อาหาร หรือส่วนประกอบของอาหาร ที่มีสรรพคุณซึ่งเป็นประโยชน์ต่อสุขภาพ ประโยชน์ทางยา ป้องกันโรค รักษาโรค และยังชะลอความชราได้ เพราะมีคุณสมบัติเป็นสารต้านอนุมูลอิสระ ( antioxidant ) โดย สารฟลาโวนอยด์ ( Flavonoid ) จะทำหน้าที่ในการหน่วงเหนี่ยว หรือเป็นสารต้านปฏิกิริยาออกซิเดซัน ( oxidation ) จึงช่วยหยุดปฏิกิริยาลูกโซ่ของอนุมูลอิสระได้ และยังช่วยลดการเกิดโรคเรื้อรังชนิดต่างๆ มีประโยชน์ต่อระบบสมอง ระบบเส้รเลือดและหัวใจ รวมทั้งค้นพบสรรคุณในการฆ่ามะเร็งได้อีกด้วย ปัจจุบันมีการค้นพบ สารสำคัญในพืชกัญชา ที่เป็นสารในกลุ่ม ฟลาโวนอยด์ มากถึง 20 ชนิด